Бүгүн — Бокуруоп таҥара күнэ. Кырыалаах кыһыммыт саҕаланыыта.
Бу күнү өбүгэлэр­бит Дьыл Оҕуһа Муустаах байҕалтан тахсыытын кытта ситимнииллэр.
Халлааҥҥа Телец оҕус көстөн «Тымныы оҕуһа түстэ»- дииллэр эбит өбүгэлэрбит. Бүгүҥҥү бэлиэ күҥҥэ бу айымньыны ааҕыҥ эрэ. «Сэлиичээн Таа та Дьыл оҕуһа».Автор А.М.Егасова-Дьохсоҕон кыыһа.
Бокуруоп күн өбү­гэлэрбит үгэстэрин тутуһан саламаат оҥостон, сахалыы арыылаах алаадьынан кыстыкка киирбиппитин бэлиэтээҥҥит, оҕолоргутугар Тымныы оҕус туһунан остуоруйаны ааҕыҥ. Кыһыҥҥы кэмнэргэ өбүгэлэрбит көмүлүөк сылааһыгар иттэ олороннор остуоруйалыыр, таабырыннаһар, олоҥхо истэр умнуллубат үтүө үгэстэрин салҕааҥ, оҕолоргутугар төрөөбүт тылбытыгар тапталы иҥэриҥ!

Сэлиичээн Таа та Дьыл Оҕуһа

Туох барыта төрүттээх- уустаах,силистээх- мутуктаах буоллаҕа. Онтон бу сарсыардааҥы саһарҕа тахсыыта көстө түспүт дьикти, кини хантан уонна ханна төрөөн баар буолла?.Омос көрдөххө быычыкаайык саҥа төрөөбүт ньиирэй курдук Онтон дьүүллээн, сэргээн ырыҥалаатахха букатын атын эбит. Ньаассын будьурҕай түүлээх, уһун өҥүргэс муостаах, уратыта диэн икки уһун быһах курдук тиистээх эбит. Мунан хаалбыт хараҕынан хайа диэки барыан билбэккэ өр да, өр тулатын одуулуу тура түстэ.Сир-дойду муус килиэ буолбут, ханан даҕаны күөх от көстүбэт.Бүүс- бүтүннүү халлааны кытта сир холбоһон хаалбыт курдук.Кыылбыт кып- кыра төбөтүн сыыһыгар туох даҕаны киирбэтэ.Арай биир санаа арахпакка тоҥсуйар:» ,,Маа муу» Тоҕо мин соҕотох чоройон хааллым, бары ханна бардылар?».Бииртэн биир ыйытык хостонон ,үөскээн истэ. Тоҥон ибигирии туран хантан эрэ сылаас салгын биллээрэй диэбиттии иннин диэки атах балай баран истэ.Хаамар да хаамар, туһа суох.
Онтон кини оргуйа турар олгуйдаах,тымныы дьыбардаах дойдулаах, көҕөрөн көстөр муус дьиэлээх сиргэ төрөөбүтүн. Сылы эргиччи үлэлиир дьылҕалааҕын дьэ тобулла. Кини саҥа сылы үүннэрэр, Сэлиичээн Таа та- дьыл оҕуһа.
Сир-дойду барыта халын хаарынан бүрүллэн.Тымныы тыына бурҕаҥнаан олорор.Күн аайы хас хардыыны оҥорбутунан улааттар улаатан күүстэнэн уохтанан истэ.Хаар кыыдамныыра хайдах эрэ куба түүтүн ыһан кэбиспит курдук эргийэ- эргийэ биир сиргэ тобулу чөмөхтөнө түстэ. Онтон муус хайалар үрдүлэринэн көтө тэлибирии ыһылынна. Сэлиичээн Таа та көп түүтүгэр баанчык курдук олоро түспүтүн оҕо, оҕо курдук ойуохалаан түһэрдэ.Соҕотохпун диэн тутахсыйбата.Кини ойуохалаатаҕын, үөрдэҕин аайы хойуу хаар түһэр даа, түһэр.Тоҥон турар кистэлэҥнэри арыйар күннэрэ дьыллара биллэн истилэр.,,Пуус» гына тыыннаҕына муннун үүтүттэн хойуу буруо бурҕас гынар.Төбөтүн булкуйа- булкуйа хаары табыйдаҕына атаҕын анныттан уот кыыма араас өҥүнэн чаҕыллан олорор.Сэтинньи сэттистиирин саҕана,халлаан оройугар Чолбон сулус чоҕулуччу көрүүтүгэр, Сэлиичээн Таа та икки туора муоһа көстө түстэ.Сири- дойдуну күөнүнэн көтөн истэҕин ахсын күүһэ күдэҕэ өссө күүһүрэр, халлааны хайа сүүрэр. Үргэл сулустуун алтыһан таарыйсан аастахтарына Тоҥорон тостурута лыҥкыната ыллатар. Дьүкээбил дьиримнээтэҕин аайы муус хайа саҕа улааттар улаатан истэ.Кини табаарыһа Тымныы тыал,хас хаспах аайыттан Сэлиичээн Таа та Таа та диэн иһиирдэҕин ахсын хаар кыыдамныыра күүһүрэр. Ол ахсын Сэлиичээн Таа та мэниктии охсон ылаары,хаспах устун сасыһа оонньуу сырсар, көтөн эрэрдии сананар.Ол сылдьан халлааны өрө хантайан көрбүтэ ,бачымах сулус бөҕө тахсыбыт.Күлүмнээһин сардаҥалара сарадахтанан олорор.Мааны ый хоро хороччу былаатын баанан, дьиэлэнэн кустуктанан көрө-истэ турардаҕына.Кини ньылаҕар кулгааҕын ньылатан иһиттэҕинэ үөһээттэн Сэлиичээн Таа та Таа та диэн ыҥырарга дылы. ,,Пуус» гына бурҕаннатаат ньолбоччу туттан халлааны туһаайбытынан өрө көтөн күөрэйэн таҕыста.Ый дьиэтин- уотун иһинэн сүүрэкэлээтэ.Хоту- соҕуруу, илин- арҕаа суола олорон хаалыар дылы элэстэннэ.Ол аайы халлаан тымныы тыына ,,тас» гынар,муус ,,тыс»гынар тоҥоруута үөскээн истэ.Инник сүүрэкэлээтэҕин ахсын икки муоһа модьураан тахсан истэ.Төбөтүнэн булкуйан ылара үксээтэ.Тоҥ сулус чаҕылыйан . Сэлиичээн Таа та дьэ ситэн, Дьыл оҕуһа буолан улаатан үлүннэ,умайа турар уот курдук күөннэннэ. Халлааны биир гына сабардаата.Кэтит көхсө көстүбэт гына күүһүрдэ,саалланна таныытыттан тымныы тыал сырылаччы бурҕайда.Орто дойду үрдүнэн ааспыт үйэлэр сылларын кэмэ кэрдиитэ биллэн ылаллар.Бу барыта тымныы кыһыннаах үтүө эрэ дойдуга көстөр көстүү буоллаҕа. Тымныы оҕуһа икки быһах курдук сытыы тиистэрэ туллан түстэ.Ити орто дойду тыыннаах оҕуһуттан уратыта , кичэм сиргэ кичэллээхтик саһыарда.Улахан төбөтө саллайан хараҕа кытарымтыйан тоҥ көрүүлэнэн хаалла.Дьиҥнээх Дьыл оҕуһа буолан ситтэ хотто.Кэмэ кэрдиитэ кэллэҕинэ,күлүмнэс сырдыкка кылаана кыларыйдаҕына Сэлиичээн Таа та сыыйа уоскуйар.Дьайыыта оҥоһуута бытаарар. Дьыл оҥоһуута тутулуга эргийэ туруута Сэлиичээн Таа та көмөлтөтө суох хайдах даҕаны Аар айылҕа силигилии сиппэт, үүммэт. Уута- хаара үрүйэлии сыккыстыы туолбат.

Дьохсоҕон Кыыһа. «Куорсун» айар түмсүү.
Таатта.