Алампа…

Киэн туттар биир дойдулаахпыт саха литературатын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ А.И.Софронов — Алампа төрөөбүт күнүгэр бүгүн (14.11.2023) ахтан- санаан ааһар *Алампалаах буоламмыт сахалыы дьиҥ ыраастык саҥарабыт дуу…* диэн Эбээ Валябыт хаһан да умнуллубат хоһоонун тылларынан ааттаммыт тэрээһиннэрбит аастылар.
Хадаайыга биир дойдулаахпытыгар кэриэстэбил бэлиэтэ тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн ууруу, үөрүүлээх митинг таптыыр биир дойдулаахпыт көмүс уҥуоҕар мустан үтүө үгэс быһыытынан ыытылынна.
«Дьохсоҕон нэһилиэгэ — Алампа төрөөбүт түөлбэтэ» МЭҤЭ ТААС үөрүүлээх арыллыытын хаартыскаларынан көрөргүтүгэр ыҥырабыт. МЭҤЭ ТААС үөрүүлээх арыллыытыгар улуус баһылыгын 1кы солбуйааччыта Захаров Р.И., Тааттааҕы НАДь директора Вырдылин Г.Г., Тааттаавтодор генеральнай директора Бочонин И.И., Албан Аат музей сэбиэдиссэйэ Попова М.А. уонна Дьохсоҕон олохтоохторо кыттыыны ыллылар.

Алампа төрөөбүт күнүн үһүс тэрээһинэ саҕаланыытыгар
«Улуу Алампабытын айхаллыыбыт» диэн Дьохсоҕоммут хоһоону дорҕоонноохтук ааҕар талааннаах ыччаттарын бөлөхтөрө «Алампа куолаһа», «Мин Өксөкүм» уонна
Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан орто оскуола «Саха саҥата» видео ааҕыыларын көрдүбүт, иһиттибит. Бу ааҕар бөлөхтөр салҕыы өссө сайдан биир дойдулаахтарын айымньыларын норуокка тарҕатааччылар уонна үйэтитээччилэр буолалларыгар улахан баҕа санаалаахпыт. Бүгүҥҥү тэрээһиммит күндү ыалдьытынан буолла кырдьаҕас Чөркөөхтөн учууталлар учууталлара, РФ Үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ Үөрэҕириитин туйгуна, методист учуутал А.И.Аржакова. Кини олус интэриэһинэй Алампа туһунан ахтыыларын иһиттибит. Салҕыы иккис тематынан «Аан дойду айхала Арыгыга буолбатах» диэн видеопрезентациянан Алампа хоһоонноруттан ырытыылары иһиттибит. Кини өлбөт-сүппэт хоһооннорун тылларын Мандар Уус уруһуйдарынан ситэрэн өйдөнүмтүөтүк быһааран кэпсээн сэргэҕэлэттэ. Бу дьоһун үлэтэ билиҥҥи кэмҥэ актуальнай, олус туһалаах эбит, оҕолору, ыччаттары иитиигэ улахан көмөлөөх плакаттардааҕын тарҕатыахха наада эбит.
«Саха тыла сайдыан баҕарабын, сайдыа диэн бэркэ эрэнэбин» П.А.Ойуунускай төрөөбүтэ 130 сылыгар аналлаах улууска ыытыллыбыт Таатта оҕолорун съеһигэр сылдьыбыт оҕолор кыттыыны ылыахтаахтаахтар этэ да орто оскуола карантиҥҥа сабыллан учууталлар, оҕолор сылдьыбатылар.
Санаа атастаһыытыгар, көҥүл кэпсэтиигэ кыттыыны ыллылар Дьохсоҕон нэһилиэгэр үлэлээн ааспыт баһылыктар М.Л.Архипов уонна П.Е.Захаров.
Алампа айымньыларын быыстапкатыттан саамай саҥа 2022с. бэчээттэммит В.Г.Семенова хомуйан таһаарбыт «Санаам салбырҕаһа» кинигэни ырытыы уонна кинигэни сэҥээрии буолла.
Алампа туһунан өссө саҥаны билиэн уонна үөрэтиэн баҕалаахтар кэлэннэр-сылдьаннар сэҥээрдилэр-сэргээтилэр.
Ыалдьыппытыгар истиҥ махталбыт бэлиэтин Сүдү убайбытыгар Мандар Ууска анабыл хоһооннордоох кинигэбитин бэлэх ууннубут. Онтон Аграфена Ивановна бэйэтин «Ыйдарыы» диэн бастакы үлэтинэн кинигэтин А.М.Егасоваҕа бэлэхтээтэ.
Нэһилиэкпит «Куорсун» айар түмсүүтэ бэйэтин аатынан бэлиэтин «Үрүҥ көмүс Куорсуну» И.М.Бочониҥҥа уонна А.М.Егасова-Дьохсоҕон кыыһыгар бүгүҥҥү үөрүүлээх бэлиэ күҥҥэ туттарылынна. Бу түмсүү бэлиэтин хаартыскаҕа көрүҥ.
Түмүккэ өссө да инникитин биир санаанан Алампабытын үөрэтиэҕиҥ уонна салҕыы үйэтитиэҕиҥ. Былыргы 1-2-3 Дьохсоҕоннор түмсэммит «Саха тыла» түмсүү тэринэммит
бииргэ үлэлиир, сайдар, кэнчээри кэскилбитигэр көмөлөһөр санаалаах тарҕастыбыт.

Алампа туллуга.

Боруонса күлүккүн арыаллаан
Тулаҕын киэркэтэр туллуктар,
Тапталыҥ дьиҥ курус күлүгүн
Кэрэһит сулуһа буолбуттар.
.
Мөлбөстүүр күлүмнэс күөннэрэ
Күн көмүс утаҕар сөтүөлүүр,
Кэрээбэт тапталыҥ мөссүөнэ
Махталлаах сүрэххин угуттуур.

Далластыы дайаллар көй күөҥҥэр
Уоскуйбат эн куккун уйгуурдан,
Уостубат тапталгын санатар
Ахтылҕан ырыатын көбүтэн.

Күн быалаах утаҕын тутаннар
Далаһа кэбиһэн эн таскар,
Кичэмник кэккэлии олоортор
Кылбаҥныы таастыйа сөҥпүттэр.
Арылы.Таатта.20.09.2016с.