Бүгүн 16.12.2024с. Былатыан Ойуунускай аатынан Таатта норуотун тыйаатырыгар «Сүрэҕим сирдиирин ситтэрбин…» диэн саха литературатын билиҥҥи кэмин драматургиятыгар саҥа ааты Утум Егорович Захаровы кытта көрсүһүү буолан ааста. Алампа аатынан НАДьиэтиттэн (директор Жараева И.С.) «Эйгэ» түмсүүттэн  арыылаах саламаатынан, күөрчэхтээх сылаас алаадьылаах кэлэннэр ыалдьыттары күндүлээтилэр. Итии чэйдээх истиҥ-иһирэх кэпсэтиилээх көрсүһүүттэн кэтэһэн, күүтэн  кэлбиттэр сүргэлэрэ көтөҕүлүннэ.
Дойдутуттан Дьохсоҕонтон нэһилиэк дьаһалтатыттан, орто оскуолаттан үөрэппит учууталлара, нэһилиэк «Куорсун» айар түмсүүтүттэн, Алампа аатынан НАДьиэтин «Эйгэ»түмсүүтүттэн уонна литератураны сэҥээрээччилэр  киэн туттар ыччаппытын, оҕобутун драматург-суруйааччыны кытта көрсүһүүгэ астына-дуоһуйа сылдьан кэллибит. Утум Егорович айар үлэтэ хайдах саҕаламмытын, көрөөччүлэр үрдүк биһирэбиллэрин ылбыт драмалара айыллыыларын, сценаҕа туруоруллууларын туһунан уонна да атын ыйытыктарга лоп-бааччы хоруйдарын иһиттибит, сэҥээрдибит. Инникитин айар сыралаах үлэтигэр үрдүк дабайыылары, доруобуйаны, Тааттатын ааттатар саҥа айымньылары айарыгар истиҥ баҕа санааларын тиэртилэр көрсүһүүгэ кэлбит салайааччылар уонна бар дьоно.(Хаартыскаларга көрүҥ)
Бастыҥ баҕа санааларын эттилэр учууталлара:
Утум хаан уруу аймаҕа Р.Р.Кулаковская-Дарбасова. Кини Утум кыра кылааска үөрэнэ сылдьар кэмиттэн үөрүүлээх, кыракый сылдьан  умнуллубат түгэннэрин үөрэ-көтө кэпсээтэ. Кылааһын салайааччыта С.К.Архипова Утум  оскуолатааҕы кэмнэриттэн кэпсээтэ. Төрөөбүт тылыгар, литературатыгар үөрэппит учуутала Г.К.Давыдова истиҥ ахтыытын иһиттибит. Улуу нуучча норуотун тылыгар, литературатыгар уһуйбут учуутала, үөрэҕи таһынан улуу айымньылары умсугутуулаахтык, умнуллубаттык билиһиннэрбит Л.Е.Григорьева үөрэн-көтөн эҕэрдэлээтэ, таптыыр суруйааччыта А.С.Пушкин айымньыларыттан П.А.Ойуунускай тылбааһынан кинигэтин бэлэх уунна.Т.Л.Попова Утум Егорович үөрэммит оскуолатын кытта сибээстээҕин, оскуола оҕолоругар төрөөбүт нэһилиэктэрин дириҥ историятын чинчийэргэ үөрэтэр,бэлиэ сирдэринэн сылдьарга үөрэтэр,бииргэ үлэлиир уһун сыллаах бырайыактаахтарын туһунан сырдатта уонна Утумҥа үөрэммит.оскуолатын оҕолоругар болҕомтотун иһин махталын тиэртэ. Эҕэрдэ суругу туттарда оскуола педагог-библиотекара Л.М.Саввина. «Куорсун» айар түмсүүттэн 5 киһи сырыттыбыт.
Ытыктыыр киһибит Эбээ Валя Утуму кыра эрдэҕиттэн билэрин, кини төрөппүттэрин кытта олох устата доҕордууларын туһунан истиҥник аҕынна, эрэнэр ыччатыгар Утумҥа бэйэтин баҕа санаатын сайа эттэ. Көрсүһүүгэ кэлбититтэн олус үөрбүтүн, махталын биллэрдэ.
«Эбээ,эһээ үөрэҕэ» диэн өбүгэ сиэрин-туомун оҕолорго иҥэрэр бырайыактаах, аар айылҕа эмтиир күүһүн тэнитээччи Л.К.Власова төрөөбүт дойдутун эмтээх отторуттан, чэйдэриттэн «Арчы» нобуора туттарда.
Билиҥҥи кэмҥэ олоҥхону суруйааччы А.М.Егасова-Дьохсоҕон Кыыһа быраатыгар Утумҥа айанын аартыктарыгар араҥаччылыыр салама уонна кэс тылын бэлэхтээтэ. Түмсүүбүт аатыттан остуолга ууруллар уонна түөскэ анньынарга анаммыт үрүҥ көмүстэн Куорсун бэлиэлэрин туттардыбыт. Киэн туттар ыччаппытын нэһилиэкпит айар-тутар түмсүүтүн кэккэтин хаҥатан, түмсүү биир биллэр-көстөр үлэлэрдээх киэн туттар чилиэнэ буолбутунан истиҥник ытыс тыаһынан эҕэрдэлээтилэр. Ол кэнниттэн Арылы айбыт «Алгыс» эҕэрдэтин ааҕан туттарда дьаһалта үлэһитэ В.П.Власова.
Көрсүһүү умнуллубат түгэннэрин хаартыскаларга көрүҥ.

Күндү биир дойдулаахпыт Утум Егорович!

Билиҥҥи кэм литературатыгар сэдэх жанрга — драматургияҕа дьоһун айымньыларыҥ биһирэммиттэрин ааҕа-истэ сылдьабыт, эйигин кытта тэҥҥэ үөрэбит,киэн туттабыт. Айар тыл алыбыгар ылларан, историяттан билбиккин-көрбүккүн кумааҕыга тиһэн бииртэн биир кинигэҕэ кубулутаҥҥын Эн талааҥҥар сүгүрүйээччилэриҥ кэккэтэ кэҥии турдун.

Тапталлаах Эһээҕин-эбээҕин, Боробул күөлгүтүн, дьоллоох оҕо сааскар үөрэммит Дьохсоҕонуҥ оскуолатын, нэһилиэгиҥ бастакы айар-тутар талааннаахтарын «Куорсун» түмсүүтүн барытын ахта-саныы сырыт диэн баҕа санаабытын этэн туран эдьиийдэриҥ уонна икки убайдарыҥ ааттарыттан суруйар остуолгар ууруллар «Куорсун» бэлиэбитин уонна үрүҥ көмүс Куорсуну иилинэргэр бэлэхтиибит.
Айар-суруйар аҕа саастаах дьоҥҥун кытта сибээһиҥ силбэстин, болҕомтоҕор, өйөбүл-тирэх буоларгар эрэнэбит.

Дьохсоҕон «Куорсун» айар түмсүү.
16.12.2024с.

Куорсун кыбынан…
Айанын суолун аһаммын ,
Алгыс тылын анааммын,
Ыраах ыырдары тэлэргэр
Аргыс буолан арыаллыыр,
Оҕуруолуу тиһиллэр,
Өбүгэм бастыҥ тылларын
Сахам сайдам санаатын
Утум бырааппар анааммын
Сааһылаатым ыпсаран.

А.М.Егасова-Дьохсоҕон кыыһа.
16.12.2024с.

Тыгын сиэнэ Маһары Баһыакап аата историяҕа сурукка хаалларан Күн ыраахтааҕыны тэҥҥэ көрбүт курдук санааммын …
Туналыйар ытык сиргэ,
Улуу Туймаада хочоҕо,
Улуу олоҥхоһуттар
Үс түүннээх күнү өрүү
Үөрэ-дьүөрэ тылынан
Тохтоло суох туойаннар
Таммалатан түһэрбиттэрин
«Ноо!»- диэн омуннуран,
Удьаа хамыйаҕынан
Сиргэ-буорга булкуйбакка,
Холбуйа сөрөөн ыланнар,
Сүмэһиннээх тыллары,
Тото-хана иҥэринээт,
Тыҥ хатыыта буолуута
Үс саха бэртэрэ,
Үксүн мин дэммиттэрэ
Суон сурахтаммыттара,
Ох курдук оҥостоннор
Кустук курдук куоһананнар,
Сап курдук тиһиллэннэр
Архааннаах аартыгы арыйар
Албан айаҥҥа туруннулар…

«Аартыгыҥ арылла сыдьаайдын»

Дьохсоҕон үүнүүлээх буоруттан
Тиит маһым силиһин тардынар,
Ол тэҥэ суруйар дьаныардаах,
Дойдутун ааттатар аналлаах,
Улуукан дьоннорбут сыдьаана,
Уус тылы сытыылыы кылбатан,
Утуммут чочуйан таһаарбыт,
«Маһары» испэктээх аатырда.

Силиһиҥ,мутугуҥ тэнийэн,
Саҥаттан саҥаны бичийэн,
Бар дьонун алгыһын ылынан,
Атыллаа тыл күүһүн сүүрүгэр,
Алкыйар балысхан күөнүгэр.

Бү бүгүн эн күнүҥ күлүмнээ!
Өй-санаа күүрүүтүн тэһииннээ!
Өбүгэҥ күн күүһүн урууллаа!
Тахсар тыл маанытын сааһылаа!

Төбөҕүн хоҥкута нөрүйэн,
Төрөөбүт дойдугар махтайа,
Сүрэхтиин иһийэ, долгуйа
Тааттаҥ күөх кырыһын убураа!

Хас биирдии айымньыҥ тыыннанан,
Үс кутуҥ тойугар таҥыллан,
Уус тылын күпсүүрэ дуорайдын,
Үйэлэр устата тарҕаннын!
…. Арылы

Саха НКИК биэриитин көрүҥ: